prior,
priol,
preial,
der
;
-s/-e
, auch
;
zu
mhd.
prîor, prîol
›Prior eines Klosters‹
(), dies aus
mlat.
prior
›der Frühere, höher Stehende (gegenüber den Ordensbrüdern)‹
(
DuCange
6, 505
; ).
›der Obere eines Klosters (nach dem Abt), Prior‹.
Zur Sache:
Lex. d. Mal.
7, 216
 f.
Bedeutungsverwandte
(bzw. Orientierungsfeld): , ,  2, (
der
1; vgl.  1.

Belegblock:

Girgensohn, Berl. Kämmereirechn.
54, 15
(
preuß.
,
1504
/
8
):
5400 meurstein genomen der prior zu Colnn.
Helm, H. v. Hesler. Apok. (
nrddt.
,
14. Jh.
):
Der patriarche, der cardenal | [...] Nach im giren, die bischove, | Tempel, spital, der dutschen hus, | Sam tut der clusener in der klus, | Priester, prior unde appet, | Swie sie sam sint gecappet.
Herborn u. a., Rechn. Jülich
112, 23
(
rib.
/
snfrk.
,
1398
/
9
):
ghegeven dem pryore van Beddebur van syme jairgulden zu Sterzheim 6 Malter.
Laufs, Reichskammergo.
132, 23
(
Mainz
1555
):
alßdann sol er die brieff oder proceß dem verweser des prelaten, dem prior, secretari [...] uberantwurten.
Mitzschke, UB Bürgel (
thür.
,
1370
):
Disser dinge sint auch getzuge die geistlichen herren: her Hug prior, her Conrad von Viheltz probst zu Remze.
v. d. Lee, M. v. Weida. Spigell
29, 31
(
omd.
,
1487
):
dem weÿbe gebürtt [...] sÿe ÿrem manne gleÿch als ÿrem prior vnd prelaten gehorsam seÿ.
Gille u. a., M. Beheim
449, 56
(
nobd.
,
2. H. 15. Jh.
):
da schikt er in mit ainem brieff | hin zu dem priol in die stăt.
Sachs (
Nürnb.
1562
):
Ein strengr prior ist in dem ordn; | Deß ist die kuch vast mager wordn.
Vetter, Pred. Taulers (
els.
,
1359
):
Der prior enhat nút zů frogende war ein brůder gange us dem kore wenne us gesungen ist.
Rieder, Gottesfr. (
els.
,
1382
/
91
):
do schreip er zů stunt wider hinder sich dem priol und den bruͤdern allen einen brief.
Morrall, Mandev. Reiseb.
54, 9
(
schwäb.
,
E. 14. Jh.
):
da sint kor herren Sant Augustins orden und hond ainen prior.
Rot
34, 1
(
Augsb.
1571
):
Prior, Der forder / der erst oder nechst nach dem Abt / wirt in kloͤstern Prior genannt.
Barack, Teufels Netz (
Bodenseegeb.
,
1. H. 15. Jh.
):
Die muossent sich denn smiegen | Und in zuom prior ald provincial wellen.
Boos, UB Aarau (
halem.
,
1360
):
wir brůder Heinrich Hapenstil priol und die brůder gemeinlich des gotzhus von Syon.
Rennefahrt, Recht Laupen (
halem.
,
1471
):
Johannes Stampff, dirr zit pryel des gotzhuses zů Inderlappen.
Lemmer, Brant. Narrensch.
63, 9
(
Basel
1494
):
Noch schrygt der prior trag her plus | Dem sack dem ist der boden vß.
Drescher, Hartlieb. Caes. (
moobd.
,
1456
/
67
):
also ward der prior versichert des zaichen, das im der zymerman gesagt hett.
do slieff der preyal in seiner zelle und sach in dem geiste ein grosse menig der menschen.
Grossmann, Unrest. Öst. Chron. (
oobd.
,
3. Dr. 15. Jh.
):
Zu Florenntz ist ain kloster prediger ordenns, darin ain prior, der wollt mit valschhait und unglawben babst werden.
Rieder, St. Georg. Pred. ; ; ;
Moscouia
D 2r, 18
;
D, 3r, 36
; E, 2v,
13
;
Bremer, Voc. opt.
1, 364
;
Schmitt, Ordo rerum 96, 4.
2
; 97, 14.
2
;
Voc. inc. teut.
d iijv
;
Wiessner, Wortsch. Wittenw. Ring.
1970, 147
;
Rosenqvist, Frz. Einfluß.
1943, 438
;
Schmidt, Hist. Wb. Elsaß ;
Shess. Wb.
1, 1120
;
Bad. Wb.
1, 328
;
Schweiz. Id. ; Vorarlb. Wb. .