lasur,
lasure,
unsicheres Genus?,
für letzteres die
;zu
mhd.
lâsûr
›Blaustein, blauer Farbstoff‹
, dies aus arab.
lāzaward
›Lapislazuli, Lasurstein‹
(Pfeifer, Etym. Wb. d. Dt.
).1993, 769
– Zur Sache:
H. Lüschen, Namen der Steine.
.1979, 262
1.
›Lazurstein, Lapislazuli, wertvoller Edelstein‹; auch ütr.: ›in Deutschland vorkommendes blau gefärbtes Kupfererz, das zur Gewinnung von blauer Farbe dient‹.Wortbildungen:
lasurer
lasurerz
lasurfas
lasurstein
Belegblock:
waz sol dem wibel ‹ein› lasurvaz.
Lasursteyn. Lapis Lazuli.
Von deme riche Cretina genant, in deme man vint di edile gesteyne [...]. Do sint ouch vil ercze von lazure und von ysin das do genant ist anannum.
Ebd.
14, 27
: Do ist eyn berg, der hot genge des stolis und anidanici und lazuris.
das her lasure und sust andir erczt suchen zal und mag obir der erden.
Meister Hans der Lasurer hat Kupper Erzte verhandelt, er hat auch Erzt und Steine gewaschen.
das lasurerzt, welches e. l. von zeiger dies briefs werden zu fordern wissen.
Uwers banirs felt visur | Sy von saphir und lasur.
Der thron [...] | [...] ist zart sam lazure.
Von dem lazurstain. Zunich haizt lazûrstain und haizt auch ze latein lapis lazurii.
Wutke, a. a. O. ; Anm.
2.
›wertvolle blaue Farbe, die aus dem Lapislazuli gewonnen wird, Lasurfarbe‹; vgl.: .Belegblock:
Auß einem Kieß sie Lasur erwarbe. | Auß schwartzm bley / weiß / gelb vnd roth farbe.
Diu want hât varwe an ir, und dar umbe enbekennet si weder ir varwe noch kein ander varwe und enhât keinen lust von der varwe, niht mê von golde oder von lâsûre dan von kolvarwe.
Die virde kunst Rethorica | gink vor den werden keiser da. | bla sam lasure was ir wat.
so schrip mit cynobir odir mit lazure, das ist rot odir blo, odir welchirhande varbe du wollis.
Der funfte strich ist saphir bla, | Mit lasur von India | Durch molet und durch gentzet.
Lasur ein plawefarb.
Vier ritter trügend ob | Der küngin ain himel tag, | [...] | In lasur gefintt wunneklich | Was der selbe himel.
das ist gar wol gemacht und gezieret mit marmel und mit lasur und ander varbe.
Jahr, H. v. Mügeln
110, 596
; Schmitt, Ordo rerum
163, 18
; Sudhoff, Paracelsus ;
Martin, H. v. Sachsenh. Tempel
112
; Bremer, Voc. opt.
24009
; Starzer, Qu. Wien ;
Voc. inc. teut.
o iiijv
; Alberus
Mm iijr
; Baumann-Zwirner, Augsb. Volksb.
1991, 212
.‒
Vgl. ferner s. v. .3.
›Lackierung, Glasur, Schicht ursprünglich blauer, dann jeder durchsichtigen Farbe bzw. von Lack‹.Belegblock:
Armenus ist [...] ein wenig blafarb / hat doch nit lasurfarbe / ist auch nit also feste / [...] / vnd etwan brauchen den die ferber vnd maler für lasur.
Ist wie ein scherb, der mit lasur | Odr silberschaum verglasset wur, | Derselb gleiset wol schön auswendig | Hat doch inen nichts guets.
da ruͤfft Staͤtikait nach plaw, | die stricht dar an die recht lasur.
Es leucht durch graw die vein lasur | durchsichtiklich gesprenget.