grundel,
2
gründel,
die
;
zu
grund
4.
kleiner Süßwasserfisch, wohl: ›Schmerle; cobitis barbatula oder gobio fluviatilis‹; metaphorisch auch: ›Jungfrau‹.
Bedeutungsverwandte:
vgl.
grundfisch
.
Wortbildungen:
grundelreuse
›Fischreuse, speziell zum Fangen von Grundeln‹.

Belegblock:

Helbig, Qu. Wirtsch.
3, 66, 10
(
md.
,
1465
):
kugelhauppen, erlitzen vnd grundel durcheinander.
Altmann, Wind. Denkw.
171, 13
(
wmd.
,
um 1440
):
[ich] ließ mir senden in min herberge [...] güt grundeln vorheln kreps.
Schmidt, Frankf. Zunfturk.
1, 185, 35
(
hess.
,
1488
):
hat der rat der grundeln und koben leyche, so sich von anfang des mertzes bijs zu Sant Jacobs [...] tag begibt [...] betrachtet.
Mon. Boica, NF.
2, 1, 266, 26
(
nobd.
,
1464
):
gibt davon alle jar 8 masz gruͤndeln 4 schock krebs.
Roder, Hugs Vill. Chron.
174, 4
(
önalem.
,
1529
):
uff dißem richstag zuͦ Spir hautt ain mauß grundlen gollten 1 gullde.
Müller, Nördl. Stadtr.
288, 29
(
schwäb.
,
1503
):
so si zu in komen sein und grundln oder ander fisch zu kaufen begert.
Henisch
1766
(
Augsb.
1616
):
Grundel / grundling / zirle / zirdele / schmirle / [...] / moͤs / schmud / schmirling / kresse / quappe / so genennt / das es sein wohnung im grund hat. [...] Der mus ein grundel verlieren / der ein hecht will fischen [...] Junge grundeln / sengle [....]
Phr.
Ein grundel ist ein Junckfraw.
Uhlirz, Qu. Wien
2, 3, 95, 118
(
moobd.
,
1466
):
von grundeln, koppen, phrilln, sengeln, was der zu Wienn verkaufft werden, davon sol man von ainem phunt phening geben 8 dn.
Bischoff u. a., Steir. u. kärnt. Taid.
208, 29
(
m/soobd.
,
16.
/
17. Jh.
):
ist also beschlossen worden das ein burger nicht mehr alß vier grundlreischen legen solle.
Brinkmann, Bad. Weist.
154, 30
;
191, 15
;
Schmidt, a. a. O.
1, 210, 15
;
1, 213, 20
;
Ermisch u. a., Haush. Vorw.
183, 24
Anm.;
Hoffmann, Würzb. Polizeisätze
85, 8
;
Chron. Nürnb.
4, 362, 5
;
Sachs
23, 283, 10
;
Schade, Sat. u. Pasqu.
3, 178, 33
;
Müller, a. a. O.
295, 37
;
Chron. Augsb.
4, 328, 18
;
465
Var.;
5, 53, 18
;
Schmitt, Ordo rerum
319, 3
;
Voc. Teut.-Lat. n jv;
Voc. inc. teut. k iiijr;
Voc. Ex quo Ind.
327
;
Diefenbach, Mlat.-hd.-böhm. Wb.
134
;
Dasypodius
474v
;
Maaler
194r
;
358r
;
Hulsius G ivv;
Alberus q ijv;
Pfälz. Wb.
3, 482
;
Schles. Wb.
1, 460
;
Martin/Lienhart
1, 278
;
Schweiz. Id.
2, 776
;
Schwäb. Wb.
3, 875
.
Vgl. ferner s. v.
antlaswoche
,
bachfisch
 1,
barbe
.