gradual(e),
gradal,
das
;lat. Flexion.
›der auf die Epistel folgende Meßgesang (Psalm mit gleichbleibendem Kehrvers)‹; metonymisch dazu: ›Choralbuch, das die Meßgesänge enthält‹.
Zur Sache: LThK
4, 1158
; Rgg 2, 1821
; Lex. d. Mal. 4, 1633
; MGG 5, 632
ff.Wortbildungen:
gradualbuch
Belegblock:
Ziesemer, Marienb. Ämterb.
133, 23
(preuß.
, 1439
): 4 gradalia, item 4 antiphonoria, 5 salter.
Thielen, Gr. Zinsb. Dt. Ord.
136, 15
(preuß.
, 1437
/8
): eyn gradale, item eyn brevir.
Schmitt, Ordo rerum
62, 25
(omd.
1466
): Gradale gradal gradalpüch [...] gesankch in dem gradalpüech.
Wendehorst, UB Marienkap. Würzb.
485, 12
(nobd.
, 1527
): Ein pirgamens alt gradual in weiss leyder gepunden.
Rieder, St. Georg. Pred.
9, 17
(Hs. ˹önalem.
, 1387
˺): daz gradal bezaichent daz er únsern herren zaigte mit dem vinger.
Bremer, Voc. opt.
277
(oalem.
, 1. H. 15. Jh.
): Graduale [uel] gradale est quidam cantus misse, qui post epistolam uel responsorium canitur.
Zingerle, Inventare
206a
, 6 (tir.
, 1430
): i gradwal. 63. i benedictional.
Ziesemer, Marienb. Ämterb.
124, 7
; 153, 7
; ders., Gr. Ämterb.
75, 30
; 93, 22
; 108, 30
; 135, 11
; Thielen, Gr. Zinsb. Dt. Ord.
47, 48
; 78, 40
; Wendehorst, UB Marienkap. Würzb.
481, 9
; Buijssen, Dur. Rat.
37, 29
; Schmitt, Ordo rerum
63, 11
; Voc. Teut.-Lat. m vjv;
Schwäb. Wb.
3, 783
.‒
Vgl. ferner s. v. illuminist
.