glüksam,
Adj.;
vgl. das Bedeutungsfeld von glükhaft
, glüklich
, glükselig
.1.
›vom Glück begünstigt (von Personen); angenehm, günstig, gewünscht, erhofft (von Sachen, Zuständen u. ä.)‹; vgl.
glük
1.Gehäuft obd.
Bedeutungsverwandte:
adellich
geschikt
glükhaft
glüklich
glükselig
wolfarig
Gegensätze:
wiederwärtig
Syntagmen:
g. leben, es geht glüksamlich
; der glüksame weg, die glüksame schickung, das glüksame wesen
.Wortbildungen:
glüksame
die
).Belegblock:
Schöpper
53a
(Dortm.
1550
): Fortunatus. Gluͤcksam gluͤckhafft gluͤckselig wolfarig.
Kurrelmeyer, Dt. Bibel
3, 181, 13
(Straßb.
1466
): yedoch do es gieng gelúcksamlich der fúrgesatzt der schencken der vergaß seins auslegers.
Ebd.
183, 8
: On mich gott der antwurt pharaon gelúcksame
[
glücklicheDietenberger
1534 / Eck
1537: ]
ding [
gutesLuther
1545, 1. Mose 41, 16: ].
Leidinger, A. v. Regensb.
602, 27
(oobd.
, um 1430
): wann es ist gar hortt, das einer in glükchsamen wesen an neyde sey.
Chron. Nürnb.
2, 215,
Anm. 2; Löffler, Columella/Österreicher
1, 7, 7
; 26, 4
; Fischer, Eunuchus d. Terenz
194, 2
; Piirainen, Stadtr. Sillein
180
; Schmitt, Ordo rerum
490, 6
; Voc. Teut.-Lat.
l jv
; Schwäb. Wb.
3, 714
; 6, 2050
.2.
›glückbringend‹; vgl.
glük
2; 6.Bedeutungsverwandte:
vgl. glüklich
Belegblock:
Steer, W. v. Herrenb. Büchl.
675
(pfälz.
, 1436
): O herre, wol glücksamclichen wircke‘
[
las wohl gelingenLuther
1545, Ps. 117, 25: ]
vnd wie das werke glücksam sin sölle, legent vß die nachgenden wort: ,Selig ist der, der künfftig ist jn dem namen des herren‘.3.
›glücklich, erfolgreich, fruchtbar, gedeihlich, zielführend (oft mit dem Blick auf die Zukunft); sicher, wohlbehalten (von der Reise, Heimkunft e. P.)‹; vgl.
glük
6.Bedeutungsverwandte:
vgl. glüklich
Syntagmen:
j. g. sein, etw. (der mane) g. werden
; j. g. wiederkeren / kommen, etw. geht g.
›läuft erfolgreich ab‹; der glüksame weg, die glüksame geschichte / zukunft
.Wortbildungen:
glüksamen
Belegblock:
Thiele, Chron. Stolle
467, 17
(thür.
, 3. Dr. 15. Jh.
): do wiste her dy spisse uff dy ander forme
[der
glocke]
unnd gingk glucksam, richtigk unnd wol. Chron. Nürnb.
4, 335, 9
(nobd.
, 15. Jh.
): der almechtig got verleih dem heiligen cristenglauben gluksam geschicht und geruche im alle geschlecht der haidnischen nacion zu unterwerfen.
Gille u. a., M. Beheim
22, 162
(nobd.
, 2. H. 15. Jh.
): das deüt, das im
[
man ›Mond‹]
sein sach nit get dar nider, | es wirt im gluksam und erlichen gan. Kurrelmeyer, Dt. Bibel
3, 135, 20
(Straßb.
1466
): so ich wider kere glúcksamlich
[
glücklichEck
1537: ;
mit friedenLuther
1545, 1. Mose 28, 21: ]
zuͦ dem haus meins vatters. Ebd.
4, 407, 5
: sy baten in das er ratfragt den herren: vnd westen ob sy giengen an eim gelúcksamen weg
[
wolgeratenLuther
1545, Ri. 18, 5: ].
Ebd.
7, 293, 4
Var. 14752
–1518: Nichten solltu vnwirdigen in dem der do gelúcksamet in seinem weg in dem menschen der do thut die vngerechtigkeyt.
Bolte, Pauli. Schimpf u. Ernst
1, 352, 4
(Straßb.
1522
): Policrates [...]. Der was also gluͤcksam, was er anfieng, da schluͦg Gluͤck zuͦ.
Löffler, Columella/Österreicher
1, 284, 11
(schwäb.
, 1491
): DAs ror wiertt geseett nit zuͦ tieff gebuwen, [...], doch gelucksamklicher in dem mirben dann dicken, [...], telern wann den búcheln.
Chron. Augsb.
4, 263, 3
; Piirainen, Stadtr. Sillein
180
.4.
s. glük
7.