geläute,
das
.1.
›das Brausen, Rauschen; der Lärm, das Geschrei‹; vgl.
laut
(der
) 1.Bedeutungsverwandte:
gedöse
geräusch
geschelle
geschrei
getöne
1
hal
der
), 1
klang
1
klapf
1
ton
gekreisch
Belegblock:
Schöpper
33b
(Dortm.
1550
): Hall glaudt thon geschell klangk gedöse gethoͤne gereusch geboͤche knall klapf geproͤschel gethemmer gethuͤmmel geruͤmmel getrappel thuͦmor gemurmel geschrey geruͦff.
Gerhardt, Meister v. Prag
83, 15
(Hs. ˹nobd.
, 1477
˺): da Pylatus sach, das er nichtz schuff Sunder das das geluͤtt vnd geschrey groser wart von dem volck.
Voc. inc. teut.
i viijr
; Serranus
80
; Dict. Germ.-Gall.-Lat.
184
.2.
›das Läuten der Glocken, Glockengeläut‹; vgl.
laut
(der
) 1.Belegblock:
Peil, Rollenhagen. Froschm.
96, 1685
(Magdeb.
1608
): Aber der Tod wil niemand schonen / | Vnd sonderlich in ewer Stadt / | Man teglich viel zu graben hat. | Wie ich vernem aus dem geleut.
Mieder, Lehmann. Flor.
1446, 17
(Lübeck
1639
): Alte Kirchen haben gemeiniglich gut Geleut.
Chron. Nürnb.
5, 718, 1
(nobd.
, 1488
): ward bevolhen, sich in den andern gotsheusern und clostern hie mit anfahen und aufhoren des leutens zu richten nach dem geleute zu sant Sebolt.
Chron. Augsb.
4, 387, 24
(schwäb.
, v. 1536
): es ist auch auserhalb den 8 kirchen alles glait der gloggen ernidergelegt worden.
Ebd.
7, 190, 14
(schwäb.
, zu 1550
): der probst wider zur antwort geben, er brauche das geleut zuͦ seiner gelegenheit.
Gehring, Würt. Ländl. Rechtsqu.
3, 31, 45
(schwäb.
, 1574
): wann der gemaind etwas zu verkünden und man darumb zuo der zuosamenkunft das gewonlich gleut oder sonst mundlich umbsagen thuot.
Bächtold, N. Manuel. Papst
32, 24
(Zürich
1525
): Söllend sie [die toten] mit glüt in himmel kon, | So ist das gelt wol angeleit.
Thiel u. a., Urk. Münchsm.
172, 26
(moobd.
, 1350
): Si schuͤllen auch mein dez egnanten Hoͤrders jartach begen ellev jar ewichlich mit vigili, mit mess, mit gelauͤtt.
Vogel, Urk. Heiliggeistsp.
1, 234, 17
(moobd.
, 1387
): auch den jartag ewicklichen bewarn vnd besorgen mit kertzen, mit gelawͤt.
Ebd.
342, 29
(moobd.
, 1415
): zwo fruͤmess zwischen der zwaier fruͤmess gelewt.
Uhlirz, Qu. Wien
2, 2, 141, 11
(moobd.
, 1436
): wie das geleut bei den zwaien pharrkirchen zu sant Steffan und zu sant Michel daselbs zu Wien dadurch vast geubet werde.
Pfälz. Wb.
3, 160
; Schwäb. Wb.
3, 261
; Schweiz. Id.
3, 1506
; Dalby, Lex. Mhg Hunt.
1965, 59
f.